Er zijn projecten die als water over drempels druppelen, door kieren glijden, onder nagels gaan zitten en blijven zitten. De verfilming van Ik heet Olivia en daar kan ik ook niks aan doen, bijvoorbeeld. Dat project sijpelt al een paar jaar. Het sijpelt dóór, dat wel, het stopt niet, maar stromen, dat ook weer niet. En toch, ze léven wel en voor al het leven, vind ik, moet je respect hebben. Het zijn de schildpadden onder de projecten, schildpadden met enige oriëntatievrees. Het vermoorde theater leek zo’n project. Maanden zoeken naar de ingang. Tot die er opeens was. En nu is er dus een film! En wat voor een film.
Het is zomaar de nieuwe documentaire van de geweldige Frans Weisz, en ik mocht (in samenwerking met Erik Disselhof) het scenario en de tekst schrijven. Scenario? Bij een documentaire? Ga maar kijken. Dan zie je die leuke Vincent van der Valk ook.
De film gaat bij Film at the Sea in première. Zaterdag 14 september.

Op de laatste dag van Theaterfestival Boulevard loopt er een dichter BLVR&D binnen. Ik zit niet op dezelfde plek als aan het begin van de week, achter mijn bordje ‘hier zit de BLVR&D schrijver’, maar hij herkent me toch. Ik vermoed zelfs dat hij speciaal even voor mij op bezoek komt. Hij heeft een ticket gekocht zegt hij, en de voorstelling begint over twintig minuten. ‘Ik wilde even kijken hoe het hier veranderd is.’
We kijken samen: de zee aan post-its, een wereld van handschriften, doorwrochte meningen, lollige opmerkingen, en op de spandoeken die buiten hingen met de vraag van de dag, ook wat piemels. (Later vraagt Milo, die me op komt halen; waarom doen mensen dat? En voor ik antwoord kan geven heeft hij een stift gepakt en tekent er eigenhandig nog wat piemeltjes bij)
We hadden net een bijeenkomst, zeg ik tegen de dichter. Wat leuk, zegt hij. waarover? Over inclusiviteit.
Het was een goeie, zeg ik. We zijn aangeraakt, aan het denken gezet. Een waardige laatste bijeenkomst van een pioniersproject.
De dichter zegt: diversiteit, daar heb ik een keer een gedicht over geschreven, zal ik het voorlezen?
Hij leest voor. De mensen van de werksessie drinken hun koffie op en vertrekken. Nog even en we gaan evalueren hoe het was. Niet dat de conclusie moeilijk is: het was geweldig.

Ik liep naar binnen, zette mijn laptop naast mijn naambordje. In mijn hoofd een liedje. Buiten de tenten van het plein. Een zingende technicus. Ik ging zitten, opende mijn laptop, miste koffie, nam me voor die later te halen. Het was hier helemaal leeg, geen overleg in de hoek, geen onrust met tafeltjes. Lekker, kon ik nog een paar meter verhaal voor de eerste werksessie. Een lege, nogal uit de kluiten gewassen werkplek voor mij en mijn laptop. Het naambordje viel om, ik liet het liggen en toen bedacht ik: eigenlijk woon ik hier een beetje. Ik begon te tikken, stond op. Pakte mijn telefoon, nam een foto. Om dat gevoel vast te leggen. Maar dat lukte natuurlijk helemaal niet.

Gisteren mocht ik bij Theaterfestival Boulevard het gesprek van de dag modereren. Tussen theatermaaksters Nazmiye Oral en Sachli Gholamalizad. Oké, we doken er wat halsoverkop in en ik vergat me voor te stellen, maar uiteindelijk vond ik het heerlijk. Later zag ik Sachli’s indrukwekkende voorstelling Let us believe in the beginning of the cold season, waardoor ik weer anders terugkeek op die meneer uit het publiek die zei dat hij er niets van begrepen had. Ik ook niet, maar ik verstond heel veel. Deze nog het meest:

Sachli vertelde over tikkertje, vroeger, op het schoolplein. Ze was nog niet zo lang uit Iran in België, wilde deel uitmaken van een groep. Defining moments heet dat geloof ik. Ik heb ook zo’n tikkertje. Het ingegrifte van de herinnering – maar ook anders. En met een andere latere conclusie -afijn. Ik schrijf het gewoon op.

Sachli vertelde dat ze tikkertje speelden op het schoolplein en als de meisjes zich verstopten op de meisjes-wc, dan hadden ze gewonnen, want daar mochten de jongens niet komen. Dat zij, Sachli, op een dag niet naar de wc vluchtte, maar op het plein bleef staan, heel tikbaar. Dat jongens tóch eerst naar de wc renden en dat toen plots het spel was afgelopen; de meisjes hadden gewonnen. Ik tel niet mee, was haar conclusie. Ik ben onzichtbaar.

Mijn tikkertje was meer pakkertje. De jongens duwden de meisjes achter de school tegen de muur en hielden ze daar gevangen. Mij pakten ze nooit. Omdat ik te snel was, dacht ik eerst.
Tot ik het begon te willen, gevangen worden. Dus rende ik steeds langzamer, ze pakten me nog steeds niet. Die muur achter de school, waar zo hard gegild werd, werd iets aantrekkelijks. Ik vatte moed, ging alvast bij die muur staan. Naast het mooiste meisje van de klas, dat altijd als eerste werd gepakt, altijd tegen die muur werd gedrukt. Ik wrong me naast haar, gilde vol overgave mee. Tot de jongen die bezig was het mooiste meisje gevangen te houden, me raar aankeek. Zijn blik kantelde mijn wereld. Met een gevoel van diepe schaamte gleed mijn hart zo via mijn benen de grond in. Ik stond daar wel te gillen dat ik gevangen was, maar niemand hield me vast.

3 augustus

Ik was met de jongetjes, dat geeft een heel andere dynamiek. Ik had kaartjes geregeld voor Pak ‘m, maar had bovenal veel zin om ze het festival te laten zien, om rond te lopen als een bezoeker. Iets minder van A naar B, wat meer in krulletjes, cirkels, van voor naar achter. Ze kwamen om twee uur, één grote en twee klein, toen hadden we nog een uur om bij de voorstelling te komen. Dus we gingen naar BLVR&D ik liet ze de ruimte zien waar ik werk en waar ze niet van onder de indruk waren. De grote aluminium trap beviel beter; ze konden meerdere treden per stap.
Toen het plein op, daar waren ze wél van onder de indruk. Van de drukte vooral, en het feit dat iedereen hoger was dan zij. De gebreide Minotaurus sprak Milo wel aan, hoewel hij niet helemaal snapte wat het ding daar deed en waarom hij niet bewoog of een kunstje kon. We liepen naar het Josephkwartier waar een kinderclub van Artemis was, waar Aran niet bij wilde, zelfs al was het er verboden voor ouders. Misschien had hij me te lang niet gezien. Wil hij juist wél met ouders. Ik trok hem op schoot. Als je tien bent en in ‘s-Hertogenbosch dan kan dat best. Milo ontdekte de interactieve robots een tafeltje verderop en sorteerde schroefjes voor ze. Daarna maakte hij torens, die vonden de robots erg mooi. Of de jongens de voorstelling ook mooi vonden kon ik niet helemaal peilen. Milo mopperde toen we na afloop naar buiten liepen, maar hij was wel blij met de multifunctionele miniplopkap die hij cadeau kreeg. Daar speelde hij ook heel multifunctioneel mee, Aran trouwens ook. En vanmorgen, vlak voor ze weer vertrokken opdat ik weer stukjes kon gaan schrijven en voorstellingen kon bezoeken, zei Milo opeens: ‘Weet je wat ik leuk vond mam, dat die plopkap oogjes had.’

2 augustus. Er zit hier Bikram yoga om de hoek en nu aarzel ik of ik er om negen uur of om elf uur heen zal gaan. Als ik om elf uur ga heb ik meer tijd om te schrijven, want vandaag komen mijn zoons samen met Edwin van Theaterfestival Boulevard proeven. We gaan naar Pak ‘m van Bonte Hond in de Theatertent en daar heb ik zin in, want ik ben nog nauwelijks op het plein geweest. Ik zat vooral in het laboratorium van hoofd, hart en hoop, zoals chefkrant Eric het onderzoekscentrum van t festival noemt: BLVR&D (Research&Development), aan een tafeltje. Met een bordje. ‘Hier zit de schrijver’. Later zat ik in hetzelfde centrum aan een ander tafeltje, toen de werksessie over Publieke Ruimte ging. Ik kreeg ontzettend veel zin om volgend jaar die plek nog wat meer vorm te geven. Geen BLVR&D wat niemand begrijpt, maar een beter woord dat ook de gemeenschappelijkheid beter weergeeft. De kantine, het brein, Socrates. Ja, Socrates, da’s grappig; voor al uw vragen en opmerkingen.
‘Waar zit je?’
‘We zitten in Socrates het festival minder elitair te maken.’

Half negen, wat ga ik doen? Het is maar vijf minuten fietsen naar Bikram. Maar toch; schrijftijd. Anderzijds; het is heel nuttig, festival kijken door kinderogen. Ik heb gisteren bij de werksessie in het kader van ‘verzin je ideale festivalplein’ een Skywalk voor ze bedacht. Met touwladders in de kastanjes. Job bedacht al een fontein.

Wat me altijd opvalt in ’s Hertogenbosch; de bereidheid van bezoekers om met je te praten. Gisteravond zat ik in de Verkadefabriek naast een moeder en haar dochter bij de voorstelling Augusto, van Alessandro Sciarroni met almaar lachende dansers. Ik zat vooraan helemaal links en ze vertelden dat ze vooral waren gegaan omdat grootmoeder Sciarroni heette. Ze vonden het zelf ook een grappige reden. En ze hielden van dans, dat zei de moeder er snel bij. Oh, en, snelle blik op haar zo te zien volwassen dochter, haar dochter betaalde tegenwoordig zelf. Ik vond dat een lief detail. Het kind dat altijd meeging naar het festival en nu vrijwillig een eigen kaartje koopt. De dochter zei ook meteen; en dat vind ik echt niet erg.
Ik holde na afloop achter ze aan, want ze waren snel weg. ‘Er zat meer in,’ zei de moeder. ‘Ik weet zeker dat er meer in zat.’

Achter haar, aan het einde van de gang, hing een man ondersteboven. Ik zag alleen zijn onderstebovenbovenlichaam, en vroeg me af of ik naar zelfdoding keek, nogal een thema, gezien de openingsvoorstelling. Maar ik zei niks. Toen moeder en dochter hun spullen uit de kluisjes hadden gepakt en vertrokken waren, liep ik eerst naar het café en gluurde naar links. Kon ik die man zien? Zou er niet iemand gaan gillen als daar écht een man hing. Was dat niet al iemand vóór mij opgevallen?

Maar toen wist ik het weer: je bent verantwoordelijk voor wat je ziet. Dat is één van die ongemakkelijke waarheden die horen bij jezelf en de wereld serieus nemen. Een beetje als geen vlees eten omdat ik in mijn hoofd het beeld levende koe niet met eetbare koe kan verenigen. Dus dan telt ‘maar ik vind het zo lekker’ ook niet meer. In dit geval vond ik het ook helemaal niet ‘lekker’, die hangende man, maar eng. Maar het moest.

Ik liep dus terug langs de kluisjes, iets verder de gang in, richting lijk. Hé, daar hing ook een varken. Theater, registreerde mijn hoofd ogenblikkelijk, ik ontspande. En ja, de man was een pop, opgehangen in een atelier. Er stond ‘cabaret’ op de muur, maar daar lach ik ook nooit heel hard om. Ik liep terug door de gang, opgelucht. Naar mijn fiets, tranen van moeheid in mijn ogen opeens, en dat na nog maar twee dagen. Vroeg naar bed, Twix gegeten, nootjes, geen alcohol. Opdat ik vandaag eerst yoga kon doen, hoofd leeg, reset, en dan hups er weer in. Ik ga.

Jarenlang vond ik Bossche bollen het lekkerste wat er bestond. Tot ik ontdekte dat je ook teveel slagroom kunt eten. Van het ene op het andere moment werd ik misselijk als ik zo’n bol tegenkwam. Omdat ik dat lastig te geloven vond at ik een tijdlang méér bollen. Maar nee, elke keer, na een paar happen; misselijk. Dus ik stopte ermee – bijna. Eén keer per jaar bestelde ik nog plechtig een grote soes gevuld met slagroom en liefst ook chocola er bovenop en dan nam ik me voor het dit keer lekker te gaan vinden. Opnieuw lekker, heerlijk zelfs, zo heerlijk als vroeger.
Hoezeer ik het me ook voorstelde; het werkte niet.

Straks pak ik de trein naar ‘s-Hertogenbosch. Met mijn Amsterdamse stadsfiets, hup die wagon in. Ik heb al een kaartje. Ik heb een tas met spullen achterop, ik maak me zenuwachtig dat ik niet in de trein pas, omdat achtendertig gebruinde vijftigers met hun hippe racefietsen de deur barricaderen. Dat zie je pas als je er bent, zou je kunnen zeggen, zeggen mensen ook. Dus waarom zou je je nu al druk maken. Maar ik stel me juist honderd keer voor dat ik in die trein stap en op diverse manieren blijf haken, tussen trein en perron val, me vastgrijp aan zo’n vijftiger en al zijn bruine benen breek, sorry sorry gillend. De conclusie: daar heb je ook niet altijd wat aan, fantasie. Nog een conclusie: soms wil je dat je geen zenuwenlijer bent maar dan ben je het toch. Laatste conclusie: ik weet niet of ik zo heel goed ben in conclusies.

Het goeie nieuws: uiteindelijk kom ik er wel, dat weet ik heus wel. Desnoods fiets ik er naartoe. Want ik mag van 1 t/m 11 augustus verslag doen van Theaterfestival Boulevard, het beste theaterfestival van Nederland. En dan wil ik natuurlijk ook de beste verhalen schrijven, en de beste observaties doen – en daar maak ik me nu al druk om – maar ik kan alleen maar zijn wie ik ben. En dat is zo goed mogelijk. Net als dat festival misschien wel; een feestje dat zichzelf door middel van een heuse onderzoekslaboratorium getiteld BLVR&D in de bek durft te kijken, dat dóór ontwikkelt, dat groeit en lef kweekt waar je bij staat. Dus als ik daar eenmaal ben, dan zit ik goed. Dan is de regen gestopt, bestel ik een Bossche bol en maak ik een foto van mijn fiets die ik dan later boven een nieuw bericht zal plaatsen, beloofd.

Een Bossche bol? Jazeker. Want ik vind ze weer lekker. Combinatie van doorontwikkelen en nooit de hoop opgeven.

Ze raakt even mijn buik aan, want dat is hoe hoog ze is. Daarna laat ze haar ringetje zien; het steentje was eerst heel, maar nu niet meer. Ik zie het.
We zitten in een ongebruikt klaslokaal, beter dan het halletje waar we eerst zaten. We hebben het over personages en wat dat zijn, en vooral ook; wie ze verzint. ‘Schrijvers,’ zeggen de kinderen. Hun ogen worden groot als zij ook mogen verzinnen.
Ballen voor open doel; dat is verhalen maken op scholen. Want alles is goed, en zelf verzonnen telt het hardst. Dit is niet leren, dit is ontdekken dat je het al kan. Dus de kinderen scoren en blijven scoren, van taalachterstand of leerproblemen merk je niks. Ze zijn hier goed in en ik ook. Dus dat werkt wel.
De juf komt nog even langs. ‘Dit was de best ever les,’ had een jongetje gezegd. Er komt een nieuwe groep binnen, met verse jongetjes. Eén van hen vindt het ringetje onder de tafel, hij komt het me laten zien.
‘Breng het maar naar groep 3,’ zeg ik. ‘Dan ben jij de piraat en is zij je vriend. Dan loop je niet door school, maar door een verhaal.’
‘En dan had ik heel veel armen,’ zegt hij knikkend.

We namen de bus naar San Nicolaas. Want de bus is leuk; dan zie je alle kanten van zo’n eiland. Het werkte; lus na lus, schoolkinderen in lange mouwen en spijkerbroeken terwijl het buiten dertig graden is. Af en toe een kreet van achterin de bus als de chauffeur moest stoppen. Wat nou haltes.
Omdat de stranden hier zo overweldigend bounty zijn en het water zo diep blauw is verwacht je, als Hollander, opgegroeid met prentenboeken van tropische eilanden, er omheen niets dan palmbomen en groen en huisjes, geen stoffige wegen en veel oningevulde stukken land. Ook geen berg met depressieve bomen die bij nader inzien een bos van cactussen blijken te zijn. Dat is het fijnste; dat je het gewoon nooit had kunnen verzinnen, maar dat het er toch is.
Dat is goed voor een Nederlands hoofd, opgegroeid in een aangeharkte wereld. Zien dat niet alles een vakje heeft, dat niet alles ergens in hoeft te passen. Die twee oranje vogels bijvoorbeeld, die hier net op een stoel landden (ik zit binnen, het is hier half acht ’s ochtends, buiten is het al heet). De eerste keek even naar me, de tweede kwam de eerste halen om te spelen ofzo, door mij kwam het in ieder geval niet dat ze wegvlogen. Die vogels horen in geen enkel hokje.
En dat laat ik lekker zo.